بخش اول
تغذیه با دانه ها
تغذیه صحیح از اصولی ترین و پر اهمیت ترین مسئله در نگهداری پرندگان در قفس می باشد.
طبق دسته بندی های زیست شناسی ، قناری وحشی که از اجداد قناری اهلی شده فعلی است ، به دسته گنجشک ها و خانواده فنچ ها از راسته سبک بالان تعلق دارد و گروه قناری ها خود جزء کوچکی از این خانواده بزرگ هستند .
قناری پرنده ای دانه خوار است ، اما جیره غذایی او را تنها دانه ها تشکیل نمی دهند و سبزیجات تازه و میوه های رسیده نیز مورد علاقه او می باشد .
پرندگان آزاد در قلمرو خود قادر به تأمین نیازهای خود هستند. از جوانه درختان تا میوه های وحشی و دانه گیاهان ، کرم ها و بسیاری از غذاهای دیگر را مصرف می کنند .
اما پرندگان در قفس اینگونه نیستند و نیازهای آنها را صاحبان آنان باید برآورده نمایند .
در تغذیه پرندگان قفسی رعایت چند نکته اهمیت دارد :
– غذای آنها باید تازه ، طبیعی ، متنوع و تمیز باشد و از نظر تأمین املاح معدنی و ویتامین ها مورد توجه قرار گیرند .
در این قسمت به خواص بعضی از دانه های اشاره می کنیم :
۱- تخم کتان ؛ که به دانه قناری مشهور است ، طبیعتی گرم دارد و حاوی انواع ویتامین و ترکیبات کربوهیدرات و املاح معدنی می باشد .
۲- تخم ارزن ؛ طبیعتی سرد و خشک دارد و دانه ایست قلیایی و سرشار از پروتئین و منبعی غنی از ویتامین A و فسفر و املاح معدنی گوناگون . معمولاً آن را با مخلوط تخم کتان به قناری ها میدهند . به این ترتیب که دو قسمت تخم کتان را با یک قسمت تخم ارزن مخلوط کرده و در اختیار قناریها می گذارند .
۳- تخم کاهو ؛ که طبیعتی سر دارد و دارای املاح معدنی غنی ، تأمین کننده آهن ، اشتها آور ، ضد یبوست و بر طرف کننده برونشیت است .
۴- تخم خرفه ؛ طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی بوده و خاصیت تمییز کنندگی دستگاه گوارش و ضد انگل روده را دارد .
۵- تخم کلم قمری ؛ طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی مفید بوده و یک پاک کننده مؤثر است .
۶- تخم اسفرزه ؛ دارای طبیعتی سرد بوده و حاوی املاح معدنی و ویتامین های مختلف می باشد.
۷- تخم شلغم ؛ طبیعتی گرم داشته و سرشار از ویتامین C و املاح معدنی و ضد چاقی بوده و برطرف کننده سرما خوردگی و آسم می باشد .
۸- تخم چغندر ؛ این دانه طبیعتی معتدل داشته و سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی بوده و خاصیت پاک کنندگی دارد .
۹- تخم منداب ؛ طبیعتی گرم دارد و سرشار از املاح معدنی بوده و مانع از پیچیدن تخم در شکم قناری میگردد .
۱۰- تخم گشنیز ؛ طبیعتی گرم داشته و اشتها آور و ضد انگل است .
۱۱- تخم شاهدانه ؛ طبیعتی گرم دارد ، پرچرب و محرک است و بهتر است در جیره غذایی قناری کمتر وارد شود .
تمامی این دانه ها برای قناریها قابل استفاده می باشند اما اگر توازنی بین مخلوط آنها وجود نداشته باشد می تواند موجب بیماری پرنده گردد . دقت در تنظیم یک رژیم غذایی متعادل و استفاده از دانه های مخلوط و رعایت اعتدال در خوراندن آن ، موجب می شود تا ضمن استفاده پرنده از خواص مفید دانه ها ، به عوارض ناشی از مصرف زیاد آن ها نیز مبتلا نگردد . بهتر است برای این منظور از ظروف انگشتی مخصوصی که در فروشگاه ها نیز وجود دارد استفاده کرده و در هر نوبت یک قاشق چایخوری از دانه مورد نظر به قناری داده شود .
مصرف سبزیجات و میوه های تازه نیز در جیره غذایی قناری باید وجود داشته باشد ، اما طبق یک برنامه ریزی منظم باید مصرف شود.
اصلی ترین دانه مصرفی که می بایست همیشه در اختیار قناری قرار گیرد تخم کتان است . تخم کتان دانه ای مقوی و پرانرژی است ولی این دانه بتنهایی نمی تواند تمامی نیاز های یک موجود زنده را برآورده سازد بنابراین برای بر طرف شدن این نیازها باید دانه ها و سبزیجات و مکملهای ویتامینی و پروتینی گوناگونی را تهیه و در اختیار پرنده قرار دهید . دانه هایی نظیر ارزن – شلغم – کلم – کاهو خرفه – ترب و شاهدانه . سبزیجات و میوه هایی نظیر برگ کاهو- ترب – اسفناج – کرفس – گشنیز – کلم – کدو – سیب – هویج – هلو و لیمو شیرین از منابع مهم کربوهیدراتها , چربیها , پروتینها و ویتامینها به حساب می آیند .
بخش دیگری از غذای قناری که بصورت دستی تهیه می شود دان نرم نامیده می شود . ممکن است ارزش غذایی دانه ها به مرور زمان و برحسب شرایط نگهداری تغییر کرده و کاهش یابد بنابر این چهارمین بخش مواد غذایی افزودنی هایی مانند مکملهای پروتینی و ویتامین ها می باشند که برای جلوگیری از کمبود احتمالی آنها در خوراک پرنده مورد استفاده قرار می گیرند .
استفاده از کف دریا وسنگریزه در برنامه غذایی پرنده بسیار ضروری می باشد و کمتر مورد توجه قرار میگیرد. سنگریزه یا صدف خرد شده شامل مواد معدنی و عناصر مورد نیاز قناری می باشد که در سنگدان قناری ذخیره شده و به عنوان یک عامل کمکی در هضم غذا به خصوص دانه ها به کار گرفته می شود . کف دریا پوسته حاوی کلسیم می باشد و باعث استحکام ئوک و همچنین پوسته تخم ها در هنگام تولید مثل می گردد. ضمنا پرنده هنگام استفاده از کف دریا نوک خود را به می کشد که مانع رشد بیش از حد آن می شود.
طبع و میزان دانه های مورد استفاده برای قناری
دقت در تنظیم یک رژیم غذایی متعادل و استفاده از دانه های مخلوط و رعایت اعتدال در خوراندن آن ، موجب می شود تا ضمن استفاده پرنده از خواص مفید دانه ها ، به عوارض ناشی از مصرف زیاد آنها نیز مبتلا نگردد. بهتر است برای این منظور از ظروف انگشتی مخصوصی که در فروشگاهها نیز وجود دارد استفاده کرده و در هر نوبت یک قاشق چایخوری از دانه مورد نظر به قناری داده شود.
۱.دانه ها با طبیعت گرم :
تخم کتان که به دانه قناری مشهور است طبیعتی گرم دارد و حاوی انواع ویتامین و ترکیبات کربو هیدرات و املاح معدنی می باشد.
تخم شلغم طبیعتی گرم داشته و سرشار از ویتامین C و املاح معدنی و ضد چاقی بوده و برطرف کننده سرماخوردگی و آسم می باشد.
تخم منداب طبیعتی گرم دارد و سرشار از املاح معدنی بوده و مانع از پیچیدن تخم در شکم قناری می شود.
تخم گشنیز طبیعتی گرم داشته و اشتها آور و ضد انگل است.
تخم شاهدانه طبیعتی گرم دارد . پرچرب و محرک است و بهتر است در جیره غذایی قناری کمتر وارد شود.
تمامی این دانه ها برای قناریها قابل استفاده می باشند اما اگر توازنی بین مخلوط این دانه ها وجود نداشته باشد میتواند موجب بیماری پرنده گردد.
۲.دانه ها باطبیعت سرد:
تخم ارزن طبیعتی سرد و خشک دارد و دانه ایی است قلیایی و سرشار از پروتئین و منبعی غنی از ویتامین A و فسفر و املاح معدنی گوناگون.
تخم کاهو که طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی غنی ، تامین کننده آهن ، اشتها آور ، ضد یبوست و بر طرف کننده برونشیت است.
تخم خرفه طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی بوده و خاصیت تمییز کنندگی دستگاه گوارش و ضد انگل روده را دارد.
تخم کلم قمری طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی مفید بوده و یک پاک کننده موثر است.
تخم اسفرزه نیز دارای طبیعتی سرد بوده و حاوی املاح معدنی و ویتامین های مختلف می باشد.
۳. دانه ها باطبیعت معتدل:
تخم چغندر این دانه معتدل می باشد و سرشار از ویتامینها و املاح معدنی بوده و خاصیت پاک کنندگی دارد.
تغذیه را میتوان به چند دسته تقسیم بندی کرد:
۱)تغذیه دوران جوجگی(قبل از شصت روزگی)
۲)تغذیه دوران بلوغ (غیر از زمان پرریزی)
۳)تغذیه دوران پرریزی (تولک)
۴)تغذیه دوران بیماری
۵)تغذیه قناریهای سرخ و پرتقالی (تغذیه رنگی)
۱)تغذیه دوران جوجگی(قبل از شصت روزگی)
در این دوران علاوه بر دان معمولی که همان کتان و ارزن است هفته ای دو بار هفت تخم نیز در اختیار والدین و جوجه ها قرار دهید(البته جوجه ها تا حدود یک ماهگی توسط والدین تغذیه می شوند و تا دو ماهگی به خوردن دان سخت عادت می کنند)
از هفته دوم از میوه جات و سبزیجات استفاده شود.
از ابتدای صبح روز اول از دان نرم استفاده شود و تا دو ماهگی هر روز در اختیار جوجه ها قرار گیرد.
از یک ماهگی به بعد از جوانه ها استفاده شود.
روش ساخت و استفاده دان نرم :
متناسب با تعداد قناری ها باید ساخته شود به طوری که تا قبل از سه روز مصرف شود ودر این مدت باید در یخچال نگهداری شود و مقداری در اختیار جوجه ها قرار بگیرد که تاحدود چهار الی پنج ساعت مصرف شود و در طول روز سه مرتبه تعویض شود تا فاسد نگردد.
ابتدا تخم مرغ را پس از پاک نمودن آلودگیها به مدت نیم ساعت در آب می جوشانیم؛ سپس پوسته آن را جدا نموده و می گذاریم به طور کامل خشک شود.
بعد آنرا آسیاب می کنیم تا پودر شود تخم مرغ را رنده میکنیم به طوریکه به حالت خلال درآید، به اندازه حجم تخم مرغ هویج رنده میکنیم (قبل از رنده کردن هویج آنرا شسته و به طور کامل خشک میکنیم) اکنون هویج و تخم مرغ را مخلوط کرده و در یخچال قرار میدهیم.
در هفته اول مقداری آرد سوخاری + پودر پوسته تخم مرغ قبل از گذاشتن در قفس روی مخلوط تخم مرغ و هویج توسط نمکدان یا چیزی شبیه آن میپاشیم به طوری که با مخلوط به دست آمده دانه دانه باشد و به هم نچسبد . از هفته دوم به حدو د ۵۰ گرم آرد سوخاری ،۲ عدد بادام خام و ۲ عدد پسته خام پودر شده + حدود ۵ گرم آرد برنج + ۵ گرم شکر + ۱۰ گرم سرلاک و ۲۰ گرم جو پوست کنده آرد شده میتوان اضافه نمود .
۲)تغذیه دوران بلوغ (غیر از زمان پرریزی)
دراین دوران معمولاً از یک ترکیب ثابت شامل سه واحد تخم کتان+نیم واحد ارزن + نیم واحد تخم کلم قمری در فصل گرما و سه واحد تخم کتان+نیم واحد ارزن + نیم واحد تخم شلغم در فصل سرما استفاده نمود .میوه و سبزیجات هفته ای دو بار و دانهای تقویتی (هفت تخم) هفته ای یک بار به مقدار کم به طوری که در همان روز مصرف شود(با اندازه پر یک عدد انگشتی)
۳)تغذیه دوران پرریزی (تولک)
۱.خارج نمودن تمامی غذاهای گرم از رژیم غذایی قناری(بجز تخم کتان)
۲. هفته ای سه بار و هر بار پنج قطره مولتی ویتامین از طریق آب آشامیدنی به قناری خورانده شود(از قطره مولتی ویتامین انسانی هرگز استفاده نشود چون چرب بوده و باعث بیماریهای روده ای در پرنده میشود)
۳.استفاده از سبزیجاتی چون برگ اسفناج ، برگ کلم ، برگ کاهو (اول شسته و پس از خشک شدن به اندازه یک انگشت به یک قناری بدهید)
۴.استفاده از تخم کاهو ،تخم خرفه ،تخم اسفرزه و تخم کلم قمری
۵.استفاده از جوانه ها مانند جوانه گندم و … برای تهیه جوانه ابتدا بذر را به مدت ۲۴ ساعت در آب می ریزیم سپس از آب خارج نموده روی یک ظرف مسطح مانند بشقاب ریخته و یک پارچه نمدار روی آن قرار میدهیم. تا وقتی که جوانه ها حدود نیم سانتیمتر رشد کردند باید به پارچه نم داده شود اکنون جوانه قابل استفاده است. (تا حدود سه روز میتوان جوانه را در ظرف در بسته و در یخچال نگهداری کرد در ضمن وقتی مخواهید از جوانه ها برای پرنده استفاده کنید نباید جوانه ها خیس باشند)
۶.قرار دادن ظرف آب جهت حمام کردن قناریها هفته ای دو بار (از پودر های ضد شپشک که مخصوص استفاده در آب حمام قناری ساخته شده نیز استفاده شود)
۴)تغذیه دوران بیماری
در این دوران باید از داروهای متناسب با بیماری استفاده شده و دوره درمان را کامل کرده و دستور مصرف دارو رعایت شود. دمای محیط را باید مد نظر قرار داد.در اکثر بیماریها مخصوصاً در بیماریهای روده ای تا بهبودی کامل قناری ، میوه و سبزیجات و دانهای اضافی را از جیره غذایی قناری حذف کرده و فقط از کتان استفاده شود.
۵)تغذیه قناریهای سرخ و پرتقالی (تغذیه رنگی)
تغذیه مواد رنگی به قناری از این نظر اهمیت دارد تا پرهای قناری که پس از دوره پر ریزی ، در حال تشکیل و رشد هستند ، رنگ سیر و درخشنده پیدانمایند.
تغذیه مواد رنگی چند روز قبل از شروع دوره تولک باید شروع شده تا خونقناری از مواد رنگی اشباع شده و بتواند آن را به نسوج پرهای جدید در حال رشد برساند. بنابراین بهتر است از اول تیرماه ، هفته ای یکی دو مرتبه غذای رنگی به قناریهایی که لازم است داده شود.
برای تغذیه قناری با مواد رنگی ابتدا غذای تخم مرغی یا همطراز آن را تهیه کرده و به ازای یک قاشق چایخوری غذای تخم مرغی ، دو قاشق چایخوری غذای رنگی اضافه نمایید و آنرا بخوبی مخلوط کنید. در صورتی که از غذای رنگی تجاری مانند(Insensive Red ) استفاده می کنید طبق بروشور آن عمل نمایید.
در دوره تولک ، غذای رنگی باید روزانه به قناری داده شود. در موقع پرریزی قناری ، میزان غذای رنگی اضافه شده به غذای تخم مرغی باید سه قاشق چایخوری باشد. با شدت یافتن پر ریزی قناری میزان غذای رنگی به چهار تا پنج قاشق غذا خوری می رسد. البته این میزان به مدت کمی ادامه می یابد و با گذشت دوره بحران پرریزی قناری ، میزان آن به مرور کم می شود. بهترین طریق استفاده از مواد رنگی رعایت نظم و ترتیب در زیاد و کم کردن میزان آن در تغذیه قناری می باشد. برای با دوام و ثابت کردن رنگ پرهای قناری بعد از دوره تولک ، باید یک حبه کوچک از (( کریستال سولفات دوفر )) که بزرگتر از یک شاهدانه نباشد در هفته ، دو یا سه مرتبه در آب آشامیدنی پرنده حل نموده و برای جلوگیری از ابتلا پرنده به یبوست ، یکروز پس از دادن سولفات دوفر ، ۱۲ قطره گلسیرین به آب آشامیدنی قناری اضافه نمود یا اینکه هفته ای یک بار هویج یا فلفل دلمه قرمز داد(استفاده زیاد فلفل برای قناری مضر است)
طرز تهیه غذای رنگی :
برای تهیه غذای رنگی میتوان طبق این دستور عمل نمایید:
یک قاشق چایخوری فلفل قرمز شیرین را با ده قاشق چایخوری بیسکویت (یا آرد سوخاری) ، تخم مرغ آب پز رنده شده و هویج رنده شده،مخلوط نمایید و قدری عسل یا شکر به آن اضافه کنید. برای تحریک قناری به خوردن این غذا میتوانید چند دانه خشخاش بر روی آن بپاشید.
توجه: از این غذا متناسب با تعداد قناریهایتان تهیه کنید به طوری که قبل از سه روز(درصورتی که در یخچال و در ظرف در بسته نگهداری شود) تمام شود و آنقدر از این غذا در قفس بگذارید که قبل از غروب تمام بشود.
تغذیه قناری به صورت حرفه ایی
جوانه دانه ها بخصوص گندم(.مخصوصا مرکز جوانه) حاوی اسید های آمینه است که باعث ایجاد تغییر در پرنده و بالا رفتن پروتئین در پرنده می شود.جوانه ها دارای مواد مغذی هستند و با استفاده از جوانه ها سطح ویتامین در پرنده به طرز چشم گیری بالا می رود.
خاک:خوردن خاک باعث می شود که انگل های درون بدن پرنده از بین بروند .همچنین خاک خاصیت آنتی بیوتیکی دارد و در درمان بیماری ها تاثیر دارد .خاک باعث می شود پرنده سالم بماند همچنین دارای پرهای صاف ،بدنی سالم و پیشگیری از بیماری و بهبود لثه و گوارش از دیگر مزایای مصرف خاک می باشد.
مصرف حبوبات و آجیل (به مقدار کم) نیز خوب است. چون امکان دارد پرنده ها نسبت به گرم بودن بعضی از آنها (مثل بادام) حساس باشند و بدن شان حساسیت نشان دهد.در این گونه مواقع بهتر است مقداری خاک شیر که خاصیت سردی دارد به پرنده مورد نظر بدهیم.
در مصرف حبوبات (مثل عدس ،لوبیا،نخود) با پختن و نرم شدن آنها میتوان به جیره پرنده اضافه کرد.
حتی مصرف برنج پخته نیز خوب است (البته بدون روغن و نمک).
برای تهیه یک کیلو و نیم دانه تقویتی هفت تخم
برای تهیه یک کیلو و نیم دانه تقویتی هفت تخم
| مقدار دانه ) برحسب گرم) | نوع دانه ) ) |
| ۶۲۵ | تخم کاهو |
| ۲۵۰ | تخم شلغم |
| ۱۲۵ | تخم کلم |
| ۲۵۰ | تخم خرفه |
| ۱۰۰ | تخم ترب |
| ۱۰۰ | تخم بذرک |
| ۵۰ | شاهدانه خام |
دو هفته قبل از تخم گذاری زمانی که قناریها را میخواهید جفت بیاندازید
دانه زیر را نیز به دان تقویتی اضافه کنید
| ۵۰ | تخم منداب |
